غریزه‌ی ترقی‌خواهی همیشه با روح آزادی‌خواهی یکی نیست چون یک فرد ترقّی‌خواه ممکن است مظاهر ترقی را به زور بر مردمی که نمی‌خواهند از آن بهره‌مند شوند تحمیل کند و روحیه‌ی آزادی تا جایی که مجبور باشد در مقابل این‌گونه مساعی ایستادگی کند، ممکن است به طور موقت با مخالفان ترقّی همدست شود. اما از این مورد استثنایی که صرف‌نظر کنیم، تنها منبع جاوید و لایزال ترقّی عبارت از آزادی است، چون که در اثر آزادی هر فردی برای خود سرچشمه‌ی مستقلی می‌شود که ممکن است انرژی ترقّی‌خواهی از وجودش فوران کند. ولی به هر حال جوهر ترقّی در هر کدام از این دو شکل که جلوه کند—خواه به صورت عشق به آزادی و خواه در سیمای عشق به ترقّی—با نفوذ «آداب و رسوم» دشمن است و معنای این دشمنی لااقل این است که می‌خواهد مردم را از یوغ نفوذ آن رها سازد.

وقتی دولت می‌تواند به‌سادگی با عَلَم کردن موانع در مقابل دادوستد آزادانه بین آحاد شهروندان و بیگانگانِ آن سوی مرز، تولیدکنندگان ملی را حمایت و تقویت کند، بنیه‌ی تولید ملی را در مقابل رقابت مهاجمان اقتصادی حفاظت کند، و از این رهگذر، مستقیم و غیرمستقیم، به رفاه همه‌ی آحاد جامعه بیفزاید، چرا مدبرانه و غیرت‌مندانه بدین کار همت نکند؟!! چرا دولت بازار داخلی را برای پنبه‌کار داخلی، پارچه‌باف داخلی، مخابرات داخلی، خودروساز داخلی، باغدار داخلی، بیسکوییت‌ساز داخلی، … حفظ نکند، آن هم وقتی‌ که انجام آن در ید قدرت‌اش است؟! آنچه دولت باید بکند فقط به‌سادگی این است که یک سری ممنوعیت وضع کند، و اجرای آن را به اتکای قوای قهری خود ضمانت کند!

نظام قانونی چندقطبی به خدمات قانونی‌ای که دولت فراهم می‌آورد—شامل بر تعریف قوانین، سیاست‌گذاری‌ها، و حلِّ اختلافات—به‌مثابه‌ی میدانی برای رقابت می‌نگرد. وقتی دولتی مدعی انحصار در صنعت قانون می‌شود به نیازهای شهروندانش بی‌توجه می‌شود. اما در یک نظامِ چندقطبی، فراهم‌آورندگان خدمات قانونی به مطالباتِ مشتریان خود بیش‌تر توجه می‌کنند. اگر بخواهند از دور رقابت خارج نشوند، باید به تحصیل رضایت مشتریان خود بکوشند.

مک‌کلاسکی استدلال می‌کند که امروز بیش از آنکه علم مسبب رفاه و رونق زندگی مدرن ما باشد، این ارزش‌های انسان مدرن است که تا حد زیادی او را به سمت این باور سوق داده‌ که علم ارزش پشتیبانی دارد. این رفاه تازه‌بنیاد ماست که به علم مجال رشد داده ‌است و نه بالعکس. این ادعا نباید به گوش کسی که تجربه‌ی عشق ورزیدن به اندیشه را داشته‌ غریب بیاید؛ هر آن کسی که تاریخ، فلسفه، یا زیست‌شناسی را به این دلیل خوانده که برایش جالب بوده‌اند و نه به این خاطر که قرار است به چیزی که کاربردی عملی دارد مجهزمان کنند. اما ما اجازه داده‌ایم قانع‌مان سازند که تنها توجیه برای چنین عشقی باید سمت‌وسویی کاربردی داشته باشد که به فایده‌ای عملی بیانجامد.

اگر تمام نوع بشر منهای یک نفر عقیده‌ی واحدی داشته باشد و تنها یک نفر عقیده‌ی مخالفی داشته باشد، نوع بشر هیچ حقی به ساکت کردن عقیده‌ی آن یک نفر ندارد، همانطور که اگر قدرت به دست آن یک نفر بود، او حقی به ساکت کردن نوع بشر نداشت. …اگر آن عقیده درست باشد، آن دیگران از این فرصت محروم می‌شوند که باطل را وانهند و به حقیقت دست یابند. و اگر آن عقیده باطل باشد، باز ایشان از فهم روشن‌تر و بیان زنده‌تر حقیقت که در اثر برخورد آن با باطل حاصل می‌شود، محروم می‌شوند.

در ادامه‌ی فصل دوم کتاب «خوش‌بین خردگرا؛ چگونه بهروزی تکامل می‌یابد»، مت ریدلی روایت داستان هیجان‌انگیز اختراع دادوستد توسط نژاد انسان را ادامه می‌دهد. این فتح انسانی، به بیان استعاری او، مغز انسان را به اندازه‌ی «مغز دسته‌جمعی انسان‌ها»—اول در سطح هم‌قبیله‌ای‌ها و بعد فراتر از قبیله مشتمل بر ناشناس‌ها—بزرگ کرد. این مغز بزرگ‌تر عامل بقای نژاد انسان و برتری او شد. ریدلی تأکید می‌کند که بده‌بستان منحصر به گونه‌‌ی انسان نیست. بده‌بستان میان حیوانات هم هست—پشتم بخاران؛ پشت‌ات بخارانم. بده‌بستان در میان دیگر گونه‌های انسانی‌، از جمله نئاندرتال‌ها، هم بود. اما حسب شواهد نئاندرتال‌های انقراض‌یافته از بده‌بستان فراتر نرفتند، و حتی تقسیم کار جنسیتی درون‌قبیله‌ای هم نداشتند. آنچه یگانه‌ی انسان هوموساپیانس است، و او را برتری داده همانا فراتر رفتن او از بده‌بستان به دادوستد، و تخصص‌یابی ملازم آن است.