— چندی پیش در اینستاگرام بورژوا تصویری مقایسه‌ای بین دیروز و امروز کوبا و هنگ‌کنگ منتشر کردیم که در اینجا ملاحظه میکنید. در کنار فحاشی و تمسخر که امضای تاریخی اندیشه چپ است، عده‌ای هم با دستاویز قرار دادن غلطهای مصطلح به دفاع از کوبا مشغول بودند. متن زیر که به همت یکی از خوانندگان بورژوا تهیه شده به بررسی نظام درمانی کوبا میپردازد. 
***
اگر به مطالعه سیستم های سلامت یا نظام های اقتصادی علاقه مند بوده باشید، احتمالا نام سیستم بهداشتی درمانی کوبا و موفقیت بالای این سیستم را شنیده اید. در این متن در مورد درستی این قضیه کمی تامل میکنیم. موضوعی که به طور خاص در موردش بحث می کنیم، یکم مبحث پایین بودن شاخص IMR (Infant Mortality Rate) یا میزان مرگ و میر نوزادان در کوباست که یکی از مهم ترین شاخص های سلامت در نظر گفته میشود. دوم در مورد دسترسی مردم به امکانات بهداشتی صحبت میکنیم. کوبا یک کشور کمونیستی با اقتصاد متمرکز محسوب میشود. از بعد از انقلاب سوسیالیستی در این کشور تا کنون، آمار های اقتصادی، به طور کلی کشوری نسبتا فقیر با رشد کند اقتصادی را به ما نشان میدهند (عکس اول). به طور مثال کوبا شاهد جیره بندی اقلام ضروری از جمله مرغ و تخم مرغ، شکر و یا حتی صابون بوده است.
تصویر ۱ :مقایسه تولید ناخالص ملی بر حسب سرانه در چند کشور امریکای لاتین
اگر چه برای مثال ، بین سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱، میانگین GDP بر حسب سرانه در کشور های عضو OECD یا سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به طور میانگین ۸ برابر کوبا بوده است، اما به طرز غیر منتظره ای، شاخص های سلامت از جمله شاخص IMR که یک شاخص مهم بهداشتی محسوب میشود در کوبا بسیار نزدیک به این کشور ها و حتی کمتر از کشور های پیشرفته ای مثل کانادا یا آمریکاست . این موضوع معمولا توسط هواداران سیستم سوسیالیسم به عنوان یک مزیت بزرگ این کشور ها در زمینه افزایش دسترسی به خدمات سلامت و همین طور سطح قابل قبول این خدمات مطرح میشود.اما چطور این اتفاق افتاده است . آیا ما شاهد معجزه ای بوده ایم؟
در سال ۲۰۱۵ اقای گونزالز مقاله ای در ژورنال مطالعات کوبا وابسته به دانشگاه پیتسبورگ منتشر کرد و اعتبار امار های گزارش شده توسط دولت کوبا را زیر سوال برد و به بحث اندر ریپورتینگ (under reporting) توسط دولت کوبا هم اشاره کرد (عکس دو و سه). در کوبا چه خبرست؟
عکس دو : مقاله منتشر شده توط گونزالزدر ژورنال مطالعات کوبا در سال ۲۰۱۵
Gonzalez, Roberto. (2015). Infant Mortality in Cuba: Myth and Reality. Cuban Studies. 43. 19-39. 10.1353/cub.2015.0005
عکس ۳ : قسمت CONCLUSION یا نتیجه گیری مقاله مذکور
Gonzalez, Roberto. (2015). Infant Mortality in Cuba: Myth and Reality. Cuban Studies. 43. 19-39. 10.1353/cub.2015.0005
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی Infant mortality rate یا IMR میزان مرگ و میر نوزادان یعنی درست از” بدو تولد تا یک سالگی” را شامل میشود. علاوه بر IMR شاخص های دیگری نیز برای بررسی سلامت مادر و بچه در حین بارداری موجودست (عکس چهارم). برای مثال LFMR یا Late Fetal Mortality Rate، میزان مرگ و میر کودکان از هفته بیست و دوم جنینی تا هنگام تولد را میسنجد. (نرخ مرگ و میر در تمام شاخص های بالا در هزار نفر محاسبه میشود). به طور ساده باید گفت کوبا امار بخش قابل توجهی از مرگ و میر نوزادان در دوره بعد از تولد تا یک سالگی را به عنوان مرگ و میر قبل از تولد گزارش میدهد. به طرز معنی داری ، میزان LFMR در کوبا بسیار بالاست. در حالی که به طور معمول ، LFMR و IMR تفاوتی این چنین فاحش نشان نمی‌دهند. به علاوه راه کار های دیگر دولت کوبا مثل وادار کردن مادرانی که در چکاپ ها، فرزندشان پتانسیل بالا بردن IMR گزارشی دولت کوبا را دارد به سقط جنین، احتمالا چهره سیستم بهداشتی این کشور را خیلی مردمی نشان نمیدهد.
عکس ۴ : توضیح خلاصه شاخص های مختلف جهت اندازه گیری مرگ و میر کودک قبل و بعد از بارداری
Gonzalez, Roberto. (2015). Infant Mortality in Cuba: Myth and Reality. Cuban Studies. 43. 19-39. 10.1353/cub.2015.0005.
عکس ۵ : رابطه LFMR و ENMR در کشور های مختلف
| Gonzalez RM, Gilleskie D. Infant Mortality Rate as a Measure of a Country’s Health: A Robust Method to Improve Reliability and Comparability. Demography. ۲۰۱۷;۵۴(۲):۷۰۱–۷۲۰. doi:10.1007/s13524-017-0553-7 |
بیمارستان Clínica Internacional در کوبا، به توریست ها خدمات بهداشتی درمانی ارائه میدهد. اما مردم عادی کوبا به بیمارستان نمیروند. در سال ۲۰۱۱ , یک کوبایی _ آمریکایی به نام Julio Muñoz، در سفری به کوبا، مجبور شد عمه اش را به بیمارستانی در کوبا ببرد. بیمارستانی که عموم مردم کوبا در هنگام ناخوشی و بیماری، لاجرم باید به ان مراجعه کنند. عکس های پنجم از بیمارستان کوبا توسط ایشان گرفته شده است و عکس شش یک ست دندان پزشکی در بیمارستان مرکزی هاوانا را نشان میدهد. عکس هفتم، تیمارستانی در کوبا را نشان میدهد که در آن ۲۰ بیمار ، بر اثر بی توجهی مسئولین و هایپوترمی کشته شدند. در کوبا به علت کمبود امکانات، دمپایی، پتو و ملافه و دستمال توالت، صابون و یا حتی چراغ اتاق بیمارستان توسط بیمار تهیه میشود. دستکش های لاتکس به علت کمبود توسط پزشکان دوباره استفاده میشوند و بیماری های دنیای قدیم مثل تب تیفوئید در بین بیماران دیده میشود.
شاید قیمت انتی بیوتیک ۵ دلاری در امریکا نگران کننده باشد، اما در کوبا قفسه های خالی داروخانه ها کار شما برای پیدا کردن دارو را سخت تر میکنند. دارو هایی مثل اسپرین در مغازه هایی که صاحب آن ها دولت است، به فروش میرسند اما هزینه ان ها برای اکثریت مردم این کشور که در فقر زندگی میکنند، قابل پرداخت نیست. یک متخصص اطفال در کوبا که نمیخواست شناسایی شود در این مورد گفته است: “توریست ها هر چه میخواهند دارند ولی برای کوبایی ها اوضاع متفاوت است. مگر شما با توریست ها کار کنید یا فامیلی در میامی داشته باشید که برایتان پول بفرستد در غیر این صورت وقتی مریض هستید چیزی که لازم دارید را نمیتوانید پیدا کنید، من به عنوان یک دکتر این وضع را منزجر کننده میدانم.”
در نهایت باید گفت که هیچ معجزه ای در کار نیست. نه باید انتظار شعبده بازی و خرگوش از کلاه در اوردن در سیستم بهداشتی درمانی کشوری فقیر با سیستم اقتصادی سیاسی ناکارآمد داشته باشیم و نه باید به امار و ارقامی که توسط دولتی که رسانه ها و خبرنگاران و مردم عادی را سرکوب میکند و تنها صدای خارج شده از آن کشور است اعتماد کنیم. واقعیت بهداشت و درمان کوبا، هم سو با سایر سیستم های اقتصادی سیاسی این کشور عقب افتاده است.
عکس ۶ : بیمارستانی در کوبا : سمت چپ اتاق رادیولوژی ، سمت راست از بالا بخشی از راهرو بیمارستان ، اتاق اورژانس و سرویس بهداشتی.
عکس ۷ : یک ست دندان پزشکی در بیمارستان مرکزی هاوانا
(عکس اجساد غیرقابل نمایش است. حذف شد.)
عکس ۸ : تعدادی از کشته شدگان تیمارستانی در کوبا بر اثر هیپوترمی