موضوع جالبی که خیلیها از آن اطلاع ندارند این است که تلفنهای همراه و وسایل الکترونیکی هیچ خطری برای امنیت هواپیما ندارند. اولین بار سفر با خطوط هوایی امارات نظر من را به این موضوع جلب کرد؛ چرا که در این پروازها استفاده از تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی هیچ منعی نداشت اما در پرواز با همان مدل هواپیما از یک شرکت دیگر استفاده از این وسایل ممنوع بود و اتفاقا مهماندار خیلی موضوع را جدی میگرفت. تا جایی که انگار خاموش نکردن گوشی همان و انفجار هواپیما حین برخواستن از باند همان.
این سوال پیش میآید که پس ممنوعیت مورد اشاره از کجا آب میخورد؟ و توضیحاتی که مهمانداران همیشه برای پاسخ به چرایی این جریان دارند از کجا آمده؟
تهدید به خطر افتادن امنیت دستگاه های ناوبری هواپیما شبیه همان تاکتیکی است که والدین در پاسخ به کنجکاوی کودک چهارساله شان میزنند. این ادعا در گفتگو با مهماندار قابل اثبات نیست و در عین حال خطر آنطور که باید طرف را میترساند و کسی نمیتواند «ضرورت حفظ امنیت» را به چالش بکشد. در نتیجه اکثر مسافران مثل بچه خوب از آن پیروی میکنند.
البته بدوا، در روزگاری نسبتا دور، چنین تهدیدی وجود داشته؛ درخواست خاموش کردن تلفن در ابتدا برای محافظت از برج های آنالوگ قدیمی تلفن همراه (که برد زیاد و ظرفیت کم داشتند) در برابر سرریز انجام میشده. پس از گذر به عصر دیجیتال موضوع در کنگره امریکا مطرح شده و درباره آن بحث میشود. نهایتا تصمیم میگیرند که این قانون را حفظ کنند، چرا که مردم به رعایت آن عادت کردهاند و در عین حال باعث میشود دسترسی تروریستهای احتمالی به تلفن محدودتر باشد. بقیه دنیا هم دانسته یا نادانسته به همان رویه قبل ادامه میدهند. به عبارت بهتر اگر تصور میکنید مثلا متخصصان کیشایر پس از بررسیهای کارشناسی این محدودیتها را وضع کرده و مهمانداران ماهان با توجه به درک عمیقشان راجع به سیستمهای ناوبری هواپیما آن را توصیه میکنند، خاطر آسوده بدارید که اینگونه نیست. اینها، گاهی اوقات کاتولیکتر از پاپ، از همان رویهای پیگیری میکنند که بقیه دنیا، و بقیه (دست کم اکثر) دنیا از امریکا.
جالب آنکه تمام این موضوع حتی محرمانه نبوده و در صورتجلسات علنی کنگره ثبت شده، عموم شهروندان امریکایی بالقوه به آن دسترسی دارند. اما کمتر کسی برای مطالعه به این منابع مراجعه میکند. در نتیجه افراد زیادی همچنان تهدید مهمانداران را جدی میگیرند.
نکته جالب این است که تمام آن تجهیزات مخابراتی با استاندارد اف.سی.سی تولید میشوند. شما هم اگر نگاهی به وسایل مخابراتی دور و برتان بیندازید نشان استاندارد اف.سی.سی را براحتی پیدا خواهید کرد. یکی از شرایط الزامی این استاندارد پیش از ورود هر وسیله مخابراتی به بازار رعایت سیگنالهای مجاز است دقیقا به همین دلیل جلوگیری از بوجود آمدن اختلال در اثر سیگنال یک وسیله روی وسیله دیگر.
از آن طرف عنایت دارید که حتی برخورد مستقیم صاعقه قرار نیست در کارکرد هواپیما مشکلی ایجاد کند. آنوقت بعنوان نمونه لپتاپ یا ام.پی.تری پلیر شما چه سیگنالی میتواند تولید کند که هواپیما را از کار بیندازد؟!
دوست حقوقدانی در تحقیقاتش در کنگره امریکا تصادفا به این صورتجلسات برخورده بود. توضیحات او پس از تماشای این ویدئو باعث شد برای آن شبهه همیشگی بالاخره پاسخی قطعی پیدا شود.
نکته آن است که نهادهای قدرت، به چه راحتی، به بهانه خیر عمومی و صلاح مردم و توهم امنیت، که از دیرباز دستآویز این جماعت بوده، با میلیونها نفر انسان بالغ چون کودک چهارساله رفتار کرده و براحتی بخود حق میدهند که دروغ بگویند.
موضوع جالب دیگر آن است که هر خزعبلی، بسته به دلخواه ارباب سیاست، میتواند خیرعمومی تلقی شود. همه ما بارها با اطرافیانی مواجه شدهایم که بیاطلاع، بیمطالعه، و حتی بیفکر راجع به مهمترین موضوعات کائنات، خلقالساعه، حکم صادر میکنند؛ حتی تصورش ترسناک است که آن دائی، پدربزرگ، یا عمهخانم که هیچکدام از وجوه و خواستهها و نیازهای زندگی شما را درک نمیکند و تصورش از آنچه باید ۱۸۰ درجه با شما تفاوت دارد راجع به مهمترین ابعاد زندگیتان، به جای شما، تصمیم بگیرد. اما حتی بدتر، وقتی است که آن عمهخانم برای بچه همسایه شما، یک خانم میانسال در یک شهر دیگر، یک آقای مسن در آنطرف کشور و…، همزمان تصمیم بگیرد. بسیاری از سیاستمداران، در سرتاسر دنیا، مصداق همان عضو خانواده هستند با این تفاوت که قدرت تصمیمگیری راجع به بخش روزافزونی از زندگی خصوصی و عمومی همه ما را در اختیار داشته و خود را محق به این موضوع میدانند. این اختیار به تصمیمگرفتن برای همه شئون زندگی تمام شهروندان را میتوانید براحتی در اکثر صحبتهای ایشان ملاحظه کنید.
گفتگوی داخل ویدئو از این قرار است:
مهماندار: خانمها آقایان، در حالیکه برای پرواز آماده میشویم لطفا تمام وسایل الکترونیکی را خاموش بفرمایید.
مسافر: چرا باید وسایل الکترونیکیمون رو خاموش کنیم؟
مهماندار: بخاطر اینکه (این وسایل) میتوانند در تجهیزات ناوبری هواپیما اختلال ایجاد کنند.
مسافر: آهان، اوکی….چطوری؟
مهماندار: سیگنال وسایل الکترونیکی میتواند با سیگنال بین هواپیما و برج مراقبت برای برخواستن و فرود اختلال ایجاد کند.
مسافر: اوه، اوکی. فهمیدم. با عقل جور در میاد. ممنون.
مهماندار: اوکی، لطفا اطمنیان حاصل کنید که صندلیها بحالت اولیه برگشته و…
مسافر: صبر کن ببینم؛ من میفهمم که نمیتونم از دستگاه رادیویی یا اینجور چیزها استفاده کنم ولی (کتابخوان) کیندل من چطور میتونه کار رو خراب کنه!؟
مسافر: این سوال خوبیه.
مهماندار: فقط تجهیزات رادیویی نیست. همه وسایل الکترونیکی یک میدان الکترومغناطیسی ایجاد میکنند که میتواند برای فرکانسهای رادیویی اختلال ایجاد کند.
مسافران: اوه، اوکی. خیلی خوب.
مهماندار: خیلی خوب، لطفا اطمینان حاصل کنید که میزها…
مسافر: صبرکن، یعنی شما داری میگی که هواپیمای ۹۰ میلیون دلاری نمیتونه سیگنال آیپاد شافل (ام.پی.تری پلیر) ۴۰ دلاری منو بیخیال شه؟ چه عجیب.
مسافر: ایشون درست میگه. عجیبه.
مسافر: آره، منم دوباره گیج شدم.
مسافر: اگر این وسایل اینقدر خطرناک هستن، پس چرا اجازه میدین مسافرا با خودشون بیارن تو هواپیما…
مسافر: آره، یعنی من میتونم با بازی دستی نینتندو هواپیماربایی کنم؟
مهماندار: بعضی دستگاهها خطرناکتر از بقیه هستند ولی فرصتی برای یکییکی جدا کردن انها نیست.
مسافر: من میگم پس چطوریه که هواپیما در گوشی من اختلال ایجاد نمیکنه؟!
مسافر: و چرا بقیه گوشیها در گوشی من اختلال ایجاد نمیکنن؟
مسافر: من اصلا همیشه گوشیم رو روشن میگذارم و هیچوقت هیچ اتفاقی نمیفته.
مسافران: آره، آره…
مهماندار: نخیر، نمیتونین، با همه تونم نه! همه وسایل الکترونیکی باید خاموش باشند.
مسافر: من نمیتونم باطری قلبم رو خاموش کنم!
مهماندار: البته، باطری قلبتون مشکلی نداره.
مسافر: …فقط کلی سوال جدید درست میکنه!
مهماندار: هواپیما با جادو کار میکنه!! هیچکس نمیدونه چرا باید تلفنهاتون رو خاموش کنین. میخواین بدونین چرا؟ چون هیچکس نمیدونه هواپیما چطور کار میکنه!
مسافر: من فکر میکردم بالهای هواپیما بلندش میکنن.
مهماندار: بلندش میکنن؟ نخیر، دانشمندان میخوان شما باور کنین که فهمیدن هواپیما چطور کار میکنه ولی در حقیقت هیچکس هرگز سردرنیاورده که قضیه چیه و ما صرفا با یک سطل آشغال ۳۰ تُنی که خدا میدونه با چه جادویی کار میکنه در فضا راکت میکنیم. اونوقت شما میخواین باهاش شوخی کنین. یعنی، کی میدونه چی میتونه باعث داغون شدن هواپیما بشه، ها؟ اوکی؟ پس وسایل توئیترکردنتون رو فقط برای ۱۳ دقیقه خاموش کنین. در این فاصله از میان ابرها مثل خدای خورشید آپولو پرواز خواهیم کرد. فقط بشینین مجله اسکایمالز رو بخونین. اوکی؟
مسافر: هِی!
مهماندار: خواهرم حامله است، میفهمی؟