قدرت بازار، بخش اول آزادیِ انتخاب

— ترجمه: آرش جوادی‌نژاد

— زیرنویس: حامد دشمن فنا

«آزادیِ انتخاب»، عنوان یک مجموعه تلویزیونی ده-قسمتی است که در سال ۱۹۸۰ به نویسندگی و اجرای میلتون فریدمن از شبکه‌ی تلویزیونی پی‌بی‌اس پخش شد. هر قسمت مشتمل بود بر دو بخش؛ بخش اول مستندی بود که فریدمن اجرا می‌کرد، و بخش دوم گفتگویی بود میان موافقان و مخالفان، اعم از دانشگاهیان، سیاستمداران و بازرگانان، در باب موضوع مطرح‌شده در مستند. فریدمن بعداً با همسرش، رُز فریدمن، محتوای مستند را در قالب کتابی با همان عنوان منتشر کرد، که بیش از یک میلیون نسخه‌ی آن تنها به زبان انگلیسی به فروش رسید. خط فکری اصلی «آزادی انتخاب» همان است که فریدمن در ۱۹۶۲ در قالب کتاب «سرمایه‌داری و آزادی» ارائه کرده بود.

 

بخشی از مستند قسمت اول در منهتن نیویورک و بخشی دیگر در هنگ‌کنگ فیلم‌برداری شده است. استدلال‌های ارائه‌شده در این مستند احتمالاً قدیمی نشود، با این حال، کمی آمار به‌روز اضافی سودمند خواهد بود.

بنا به آمار صندوق بین‌المللی پول، مطابق معیاری از برابری قدرت خرید، اینک هنگ‌کنگ با درآمد سرانه‌ی حدوداً  ۵۲ هزار دلاری، از این نظر همتراز ایالات‌متحده و در جایگاه ششم دنیا است. این را مقایسه‌ کنید با درآمد‌سرانه‌ی تقریباً ۱۲ هزار دلاری ایران مطابق همان فرض برابری قدرت خرید. این یعنی که بعد از خارج کردن اثر هزینه‌های نسبتاً  بالاتر زندگی در هنگ‌کنگ رفاه مادی یک آدم متوسط هنگ‌کنگی بیش از چهار برابر رفاه مادی یک آدم متوسط ایرانی است—۱۲ هزار دلار درآمد سرانه‌ی ایران نه با احتساب دلار سه‌هزار و خرده‌ای تومانی، بلکه بر اساس دلار تقریباً یک‌هزار تومانی به دست آمده است. این را نیز در نظر بگیرید که رشد اقتصادی در هنگ‌کنگ با رشد سلامت عمومی همراه بوده است؛ اینک هنگ‌کنگ با ۸۳/۵ سال عمر متوسط بالاترین امید زندگی را در جهان دارد. شاخص دیگری که هنگ‌کنگ در آن رتبه‌ی یک جهان را دارد، شاخص آزادی اقتصادی است.