آزادی مردمان باستان، آزادی مردمان مدرن
در میان مردمان باستان، فرد که تقریباً همیشه در حوزهی اجتماعی فرمانفرمایی داشت، در روابط خصوصیاش بردهای بیش نبود. او در مقام یک شهروند، برای جنگ و صلح تصمیم میگرفت؛ ولی در مقام یک فرد، در همهی فعالیتهای خصوصیاش در قید و بندِ اجتماع و تحتِ نظر و سرکوبِ آن بود. وی در مقام عضوی از یک بدنهی اجتماعی، این قدرت را داشت تا از حاکمان و بالادستاناش بازجویی کند، ایشان را ببخشد، یا بیچاره کند، تبعید یا حتی محکوم به مرگ کند. ولی در مقام یک تبعهی بدنهی اجتماعیْ خود همانقدر در معرض آن بود که به رأی خودسرانهی جمعی، جایگاه اجتماعیاش را از دست بدهد، از امتیازهایش محروم شود، و یا بهکلی تبعید و یا محکوم به مرگ شود.