— یادداشت سردبیر: الکس تبرک، اقتصاددان دانشگاه جورج میسن و نویسنده وبلاگ اقتصادی مارجینال رولوشن است. آنچه میخوانید پیشتر در پرونده پیام نوروزی اقتصاددانان سرشناس دنیا به مردم ایران در شماره ۱۷۱ مجله تجارت فردا چاپ شده است.
لینک مطلب به زبان انگلیسی در وبلاگ مارجینال رولوشن
***
نوروز مبارک! من امروز را نه فقط به عنوان آغاز سالی نو، که به عنوان روزی که امید دارم سرآغازی تازه باشد جشن می‌گیرم. اختلافات سیاسی، ایران را که مدت‌ها مرکزِ تجارت و بازرگانی عالم بود، از اقتصاد جهانی منفک کرده بودند. در نتیجه‌ی این امر اقتصاد ایران در بازه‌ی زمانی حیات یک نسل، یا حتی بیشتر، عمل‌کردی داشته بسیار پایین‌تر از سطحِ توان بالقوه‌ش. اما ایران منابع طبیعی عظیمی دارد و اگر نهادهای درست را اختیار کند، می‌تواند رونقی انفجارگونه را تجربه کند.
ترکیه و ایران زمانی استاندارد‌های زندگی‌شان در یک سطح بود اما امروزه تولید ناخالص داخلی سرانه در ترکیه، دو برابر ایران است. در شاخصِ سهولت کسب و کارِ بانک جهانی، ترکیه کشوری نیست که سرآمد جهان باشد، رده‌ش بهتر از ۵۵م نیست (سنگاپور در رده‌ی اول ایستاده)، اما رده‌ی ایران در میان ۱۸۹ کشور، ۱۱۸م است.
با این وجود اما ایران دارد در مسیر درست حرکت می‌کند. خصوصی‌سازی بنگاه‌های دولتی اگر با بازار‌های باز و رقابتی در هم بیامیزد، کارآیی و نوآوری را بهبود خواهد بخشید. تجربه‌ی بیشتر کردن با بازار‌های خصوصی و قانون‌گذاری‌های تجاری هم نوید برساختنِ بنیانی امن‌تر برای حقوق مالکیت را همراه دارد، به خصوص برای سرمایه‌گذاران خارجی. اگر فضای کسب و کار مناسب باشد، میلیاردها دلار سرمایه می‌تواند به داخل ایران جاری شود، من‌جمله میلیاردها دلاری که ایرانیانِ موفق در ایالات متحده و دیگر نقاط جهان با خود به بازار ایران خواهند آورد.
امارات متحده‌ی عربی الگوی جالبی ارائه می‌کند. امارات در منطقه بهترین فضارا برای کسب و کار دارد و اعتباری که در زمینه‌ی تامین امنیت مالکیت دارد باعث شده تا بتواند از سراسر جهان سرمایه‌گذارها را به خود جلب کند، از جمله سرمایه‌ی ۲۰۰ میلیارد دلاریِ سرمایه‌گذارانی با اصلیت ایرانی. حکومت امارات متحده‌ی عربی به فضای کسب‌وکارخیزش افتخار می‌کند و از معیار‌های جهانی بهره جسته تا سرمایه را جذب کند و دست‌آورد‌های خود را بسنجد. شایان توجه است که چطور امارات در سند چشم‌اندازش به روشنی آورده که قصد دارد تا سال ۲۰۲۱ به صدر جدولِ شاخص سهولت کسب‌وکار بانک جهانی صعود کند. ایران هم به همین‌سان می‌تواند برای خودش اهدافی معین کند و دست‌آوردهایش را با استفاده از معیار‌های بین‌المللی بسنجد، معیار‌هایی مثل شاخص سهولت کسب و کار، شاخص جهانی رقابت، و شاخص شفافیت.
بزرگیِ بازار ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی به هدفی جذاب بدل‌ش می‌کند، سطح بالای فرهنگی مصرف‌کنندگان ایرانی هم در ایجاد این جذابیت موثر است. ایران در سرمایه‌گذاری در بخش آموزش سبقه‌ی درخشانی دارد و تحصیل‌کرده‌ترین جمعیت را در میان کشور‌های منطقه داراست. وضعیت ایران برای کسب موفقیت در بخش فن‌آوری اطلاعات و راه‌اندازی کسب‌وکار‌های اینترنتی، وضعیتِ مناسبی است، به خصوص اگر ضمانت و حفاظت جریان آزاد اطلاعات را فراهم کند.
ایرانیان تاریخ طولانی کارآفرینی و تجارت پشت سر خود دارند، در میان تحصیل‌کرده‌ترین مردمان منطقه قرار دارند، و جامعه‌ی بزرگی از ایرانیان در جهان هست که می‌خواهد در میهن خود سرمایه‌گذاری کند. ایران بنیان‌هایی قوی دارد و اگر بتواند نهادهای درست را هم به این بنیان‌ها بیفزاید، می‌تواند به رونق انفجارگونه‌ای دست یابد که نه فقط برای ایرانیان، بلکه برای بسیارانی در سراسر جهان که بهترین آرزوها را برای مردم ایران دارند و خواهان سربلندی‌شان در جامعه‌ی ملل‌ند، مطلوب خواهد بود.